Coöperatie Cono: kaasmakers, merkenbouwers en winkeliers

Tekst: Bert Kleiboer

Sinds 1 juli is Jerry Griep algemeen directeur bij Cono Kaasmakers. Griep, geboren in Zeeland en woonachtig in Amsterdam, heeft gewerkt in onder meer de thee- en koffiehandel, waarbij hij internationale ervaring heeft opgedaan in onder meer Afrika en het Midden-Oosten. Daarmee heeft hij een ander cv dan zijn voorganger, Wim Betten, die zijn hele werkzame leven in de zuivelindustrie heeft gewerkt.

Cono Kaasmakers is een relatief kleine zuivelcoöperatie met circa 400 leden, van wie het grootste deel in Noord-Holland. Onder Betten heeft die zich ontwikkeld tot een stabiele producent met sterke kaasmerken. Griep, die sinds 2012 in verschillende commerciële functies bij de coöperatie werkt, zet die lijn voort. “Wij blijven vasthouden aan onze merkenstrategie. De langjarige trend in de consumptie van Goudse kaas in West-Europa en Noord-Amerika stagneert. Maar in het premiumsegment zien we nog wel groei.”

Wrongelbed

Wat is de kern van de merkenstrategie?
“De kwaliteit van onze producten is de basis, daar doen we geen enkele concessie aan. Wij zullen nooit de goedkoopste worden, we willen gewoon de beste zijn. Dat is heel goed geborgd in de organisatie en ons productieproces. Wij maken kaas op onze eigen manier, met traditionele elementen waarvan wij denken dat die kwaliteit toevoegen.” Een voorbeeld? “In onze kaasmakerij, die we in 2016 in gebruik hebben genomen, wordt de wrongel nog met de hand geroerd. Dat is bij ons niet geautomatiseerd, wij hebben een kaasmeester die kijkt over het wrongelbed en die weet wanneer het goed is. In onze productieorganisatie hebben we een soort gildestructuur: je kunt pas kaasmeester worden als je een aantal jaren als leerling hebt meegelopen.”

In 2022 was het voor A-merken lastig de hoge kosten door te berekenen aan afnemers. Hoe ging Cono daarmee om?
“Wij hebben in het afgelopen jaar gepast onze prijzen verhoogd, terwijl veel andere kaasproducenten de hoge noteringen van het afgelopen jaar volgden. Maar je ziet dat er nu nieuwe contracten voor bulk worden afgesloten tegen substantieel lagere prijzen. Wij zien meer in een stabiele prijsontwikkeling, waarbij we er ook voor willen zorgen dat de consument ons product nog wil en kan blijven kopen. En áls wij een verhoging doorvoeren, dan houden we die zoveel mogelijk vast. Dat geeft rust en duidelijkheid.”

Meer merken

Door de inflatie is er een verschuiving in de markt van A-merken naar goedkopere private labels. Dat is voor Cono geen reden de strategie bij te stellen?
“Nee”, zegt Griep. “Wij willen juist nog meer focussen op onze kracht, om ervoor te zorgen dat we een eerlijke melkprijs kunnen blijven uitbetalen die onze leden in staat stelt te blijven investeren in hun bedrijf.”  Het bekendste en grootste merk van Cono is Beemster kaas. “In de Nederlandse retail is Beemster al een aantal jaren het grootste A-merk in het kaasschap”, zegt de directeur niet zonder trots. “Dit is ons belangrijkste merk voor foodservice en retail; ook in Duitsland en België.”
Cono heeft meer merken. Voorbeelden zijn Stompetoren en Roodbonter. Die zijn bestemd voor speciaalzaken en markten – het afzetkanaal waar de coöperatie van oudsher een sterke positie heeft. Op de Belgische markt is Oudendijk een groot merk. Sinds een paar jaar maakt Cono ook Beemster Royaal en Royaal grand cru, een premiumproduct met “een net iets andere receptuur dan van onze reguliere Beemster kaas.”

Daarnaast werkt de kaasproducent samen met verschillende sub-grossiers die hun eigen merk hebben, die vaak eigendom zijn van Cono. Griep: “We zijn merkenbouwers.”

Rechtstreeks naar de consument

De jongste ontwikkeling zijn activiteiten die rechtstreeks op de consument zijn gericht. “Die voorzien in een behoefte, want steeds meer consumenten willen dichtbij de bron kopen”, zegt de directeur. “Voor ons is het interessant omdat het waardevolle consumentendata oplevert en we een deel van de marge binnen de eigen keten houden.”

Twee jaar geleden is een eigen retailformule geïntroduceerd, ‘t Kaas Lokaal. De gedachte is hiermee een alternatief te bieden voor speciaalzaken die ter overname worden aangeboden. Eerder, eind 2019, werd Amsterdam Cheese Company overgenomen, een kleine keten van vijf toeristenwinkels in Amsterdam.

Deze nieuwe retail-activiteiten zijn ondergebracht in een aparte bv: Beemster New Retail. “Dat is eigenlijk onze kweekvijver voor nieuwe businessmodellen.” In die werkmaatschappij zijn ook 35 Beemster-boerderijwinkels ondergebracht, waarmee de coöperatie rechtstreekse verkoop door leden ondersteunt.

Klimaatpositief

Cono onderscheidt zich in de zuivelsector ook met een duurzaam profiel. Met ijsproducent Ben & Jerry’s, waaraan Cono de room levert, ontwikkelde de coöperatie al meer dan 15 jaar geleden het boerderij-duurzaamheids­programma Caring Dairy.

De kaasproducent sprak in 2021 de ambitie uit in 2030 klimaatpositief te worden. “Klimaatneutraal in 2050 is een wettelijk vastgelegd doel, wij wilden een verdergaande ambitie neerzetten. Dat wordt ook van je verwacht als je marktleider bent. Wij zijn altijd op zoek naar meer onderscheid voor onze merken”, zegt Griep daarover. ”Wat ook meespeelt: als je snel inhaakt op een bepaalde ontwikkeling heb je een grotere kans dat je iets extra’s uit de markt kunt halen. Als je wacht tot het wettelijk verplicht is wordt dat een stuk moeilijker

Gevraagd naar de grootste uitdagingen voor de zuivelsector zegt Griep: “Die liggen in de onzekerheid op het boerenerf. De afgelopen jaren is de veehouderij in de verdomhoek terechtgekomen. Onterecht, vind ik, want volgens mij kunnen wij onderdeel zijn van de oplossing. Ik ken geen veehouder die niet wil verduurzamen, maar de sector moet wel de mogelijkheden en de tijd krijgen. Het wordt tijd dat er beleid komt dat voor tien of vijftien jaar gewoon duidelijkheid geeft en perspectief biedt voor een gezond verdienmodel. Er zullen maatregelen moeten worden genomen die zeker niet overal met open armen worden ontvangen. Maar veehouders zijn ondernemers, die willen verder met hun bedrijf, gericht op de volgende generatie, en daarom moeten ze weten waar ze aan toe zijn.”

Nieuwe leden

Die onzekerheid en de nu bekende beleidsvoornemens hebben invloed op de aanvoer van melk. “We verwachten dat de melkproductie in Nederland gaat afnemen. Het is nog de vraag wanneer en hoeveel minder.” Cono moet zijn productieomvang handhaven, stelt Griep. “In 2022 verwerkten we 408 miljoen kilo melk en we willen boven die 400 miljoen blijven. In het afgelopen jaar hebben we een aantal nieuwe melkveehouders toegelaten. Want als we te klein worden, kunnen we de rol van A-merk-leverancier niet meer goed vervullen. En onze merken vormen ons bestaansrecht, daar blijven we bij.”