De Nederlandse melkprijs in Europees perspectief
Annual Insight analyseert maandelijks in ZuivelZicht de ontwikkelingen in de zuivelmarkt op basis van data. Het bedrijf gelooft dat het gebruik van data in toenemende mate van belang is om de juiste strategische beslissingen te kunnen nemen. Deze maand de veranderende rol van Nederlandse melk in de EU op basis van de ontwikkeling van de melkprijs sinds 2015.
Tekst: Robert den Hertog
Er bestaat een grote uitdaging als het gaat om efficiëntie en duurzaamheid in de gehele zuivelsector.
De ontwikkeling van de melkprijs in de Europese Unie over de periode 2015-2019 wordt gekenmerkt door een algehele melkprijsdaling, met name als gevolg van de afschaffing van het melkquotum per april 2015. Die daling duurde tot en met halverwege 2016.
In de periode hierna zien we een opleving van de prijs, voornamelijk in West-Europa. De regio zat halverwege 2016 onder de € 25/100kg melk, maar laat richting januari 2017 een stijging zien ter grootte van € 10/100kg melk. Vanaf 2018 zien we de markt min of meer stabiliseren. Een korte analyse van de melkprijsontwikkeling in de verschillende regio’s in Europa (met per regio de hoogste gemiddelde uitbetaler in blauw):
• Noord-Europa: Denemarken, Finland, Zweden
De hoogst uitbetalende regio in Europa, € 2,50/100 kg hoger dan gemiddeld, gedurende 2015-2019, met een range van € 0,80-€ 5,20/100 kg verschil.
• West-Europa: België, Duitsland, Frankrijk, Nederland
Gemiddelde uitbetaler in Europa. In 2015-2017 wordt vaak ondergemiddeld uitbetaald, daarna tot en met halverwege 2018 vaak bovengemiddeld. In de laatste periode lopen de prijzen vrijwel gelijk.
• Oost-Europa: Bulgarije, Polen, Roemenië
De laagst uitbetalende regio in Europa, € 3,30/100 kg lager dan gemiddeld in de periode 2015-2019, met een range van € 1,50-€ 5,60/100 kg verschil.
• Zuid-Europa: Italië, Spanje, Portugal
Minst volatiele uitbetaler in Europa. Waar bijvoorbeeld in 2016 de melkprijs in Europa sterk daalde, blijft de melkprijs van Zuid-Europa ‘overeind’ op een laagste prijs van € 28,50/100 kg. Een prijsverschil van meer dan € 5 met de laagst uitbetalende regio op dat moment, Oost-Europa.
• Verenigd Koninkrijk: Engeland en Ierland
Meest volatiele uitbetaler in Europa. Laat sterkere bewegingen vergeleken met het EU-gemiddelde. Brexit wordt positief ontvangen. Richting eind 2019 zien we een steile toename van de melkprijs.
De melkprijs en het kostprijsverschil
Het kostprijsverschil tussen Nederland en de rest van Europa wordt aantoonbaar groter. Dat loopt gedurende de periode 2015-2019 flink op. Waar Nederland in de periode januari 2015-december 2016 nog een lagere melkprijs uitbetaalde dan het EU-gemiddelde ligt dit in januari 2017-december 2018 gemiddeld € 2,50/100 kg hoger. Ook in de periode hierna blijft de melkprijs op een bovengemiddeld niveau.
De vergelijking met Denemarken (gemiddeld voor EU-begrippen), laat eenzelfde oplopende trend zien. De melkproductie van Denen is efficiënt, waardoor de EU melkprijs niet zal stijgen de komende jaren.
Volgens de European Dairy Farmers (EDF) bedraagt de break-evenmelkprijs in de Europese Unie 32 eurocent per liter. Hierbij zijn zowel de variabele als vaste kosten gedekt. Historisch gezien volgt de EU-melkprijs deze break-evenmelkprijs. De Deense melkprijs is historisch gezien in lijn met het EU-gemiddelde. Als gevolg van het feit dat Deense boeren de komende jaren kunnen produceren voor een prijs van maximaal 32 eurocent per liter, zal de gemiddelde EU-melkprijs de komende jaren vermoedelijk niet stijgen. In de Deense melkveehouderij hebben zich de laatste jaren enkele ontwikkeling voorgedaan die cruciaal zijn gebleken. De Deense melkveehouderij is sterk geconsolideerd, waardoor toekomstbestendige bedrijven zijn ontstaan; door schaalvergroting zijn de kosten er verlaagd, mede gestimuleerd door de kwantumtoeslag die coöperatie Arla Foods er aan haar boeren betaald. Daarnaast hebben strengere protocollen, het voermanagement bijgedragen aan verdere professionalisering van de melkproductie.
Fosfaatrechten
Terwijl Deense EDF-leden de kostprijs in de afgelopen jaren nauwelijks zien toenemen, stijgt de kostprijs in Nederland in de afgelopen jaren wel, namelijk naar 35 eurocent per liter. De voornaamste oorzaken zijn de invoering van het fosfaatrechtenstelsel en het verschil in schaalgrootte. Mocht deze stijging doorzetten, dan betekent dit een groter gat met de rest van de EU.
Hoe creëren we een duurzame Nederlandse zuivelsector? De concurrentiepositie van de Nederlandse melkveehouderij staat dus onder druk. Er bestaat een grote uitdaging als het gaat om efficiëntie en duurzaamheid in de gehele sector. Het fosfaatrechtenstelsel en de daarbij horende kosten komen op z’n zachtst gezegd niet in een al te gunstige periode. Schaalvergroting, kostprijsverlaging en verhoging van toegevoegde waarde, oftewel melkverwaarding zijn voor Nederland dé thema’s om de focus op te leggen in de komende jaren. Een verdere verdieping en vergelijk van Nederland met andere ‘voorbeeld EU-landen’ kan de basis vormen voor verbetering. Een eerste stap kan gezet worden door het nemen van Denemarken als voorbeeld om te zien hoe de Nederlandse zuivelsector toekomstbestendig(er) kan worden.
Robert den Hertog is Industry Lead Zuivel bij Annual Insight.
Inzicht in productie en handelsstromen
De Annual Insight Market Monitor biedt maandelijks inzicht in de landelijke productievolumes en internationale handelsstromen van belangrijke voedingsmiddelen, in een interactieve BI-omgeving. Daarmee krijgt de gebruiker de mogelijkheid de omvang van een markt te bepalen en zijn aandeel hierin. Ook groeimarkten en trends kunnen worden gesignaleerd, inclusief het aandeel van de gebruiker in de exportstroom naar bepaalde landen.
Dit artikel is verschenen in ZuivelZicht 1 2020. Nog geen abonnee? Klik HIER en profiteer het eerste jaar van maar liefst 25% korting.