Omzetten zuivelsector stagneren, licht herstel marges

De Europese zuivelsector zag het groeitempo in 2020 stagneren als gevolg van de weggevallen vraag uit de horeca. Waar de omzet tussen 2016 en 2019 gemiddeld met 5,9 procent per jaar toenam, bleef deze in 2020 met een daling van 0,7 procent relatief stabiel. Deze stagnatie van de groei is relatief gelijk verdeeld over de verschillende schakels van de zuivelketen, al lijken vooral verwerkers van zuivelproducten druk op de omzet te hebben ervaren (grafiek 1).

Tegelijkertijd laten de grote zuivelproducenten zien dat de schaalvoordelen in de sector ook tijdens de coronapandemie golden, onder andere door gebruik te maken van de betere spreiding van omzet over afzetkanalen en waar mogelijk de productie voor horeca en industrie over te schakelen naar de productie van retailproducten. 

Er zijn er verschillende uitblinkers aan te wijzen, die tijdens corona een forse omzetgroei hebben weten te realiseren. Voorbeelden zijn handelaren Numida en Farmel, die de volatiele markt en de capaciteitsuitbreiding van toeleveranciers wisten te vertalen naar omzetstijgingen van respectievelijk 34 procent en 15 procent. Royal A-ware weet onder andere door de opening van een nieuwe mozzarellafabriek een omzetstijging van 22 procent te realiseren, waarbij verdere groei te verwachten is door de overname van de melkpoederfabriek in het Belgische Aalter eind 2021.

Marges zuivelsector vertonen licht herstel

Na jarenlange druk op de winstgevendheid herstellen de marges in de Europese zuivelsector licht in 2020. De Ebit-marge stijgt van 2,3 procent in 2019 naar 2,7 procent in 2020. Hiermee blijven de marges overigens beduidend lager liggen dan enkele jaren terug, met een gemiddelde marges rond de 3,3 procent in 2015 en 2016. Waar de omzetontwikkeling nog relatief gelijk op ging tussen de verschillende ketenschakels is het effect op de marge significant uiteenlopender (grafiek 2).

Zuivelproducenten realiseren het grootste margeherstel: de gemiddelde Ebit-marge steeg van 2,3 procent in 2019 naar 2,9 procent in 2020. Producenten wisten de lage melkprijzen niet volledig door te berekenen aan afnemers en zagen hierdoor de brutomarge verbeteren. Een tegengesteld effect is te zien bij de verwerkers van zuivelproducten, die de gemiddelde Ebit-marge door druk op de brutomarge zagen teruglopen van 2,8 naar 1,7 procent. 

Een focus op toegevoegde waarde bleek ook in 2020 een belangrijke drijfveer voor succes. Zo weet het Italiaanse Galbani, onderdeel van Lactalis, het sterke merk en retailaandeel te vertalen naar een record-Ebit van 13,6 procent. Andere Italiaanse kaasmakers, zoals Latteria Montello en Deliziosa weten de beschermde oorsprong van de verschillende Italiaanse harde en zachte kazen die ze produceren te vertalen naar nóg hogere marges. Ook het Britse Crediton Dairy gebruikt de oorsprong van de melk die het verwerkt in de geproduceerde zuiveldranken om de marges te verhogen, en weet hiermee een Ebit-marge van 11,3 procent te realiseren in 2020. 

Druk op de marges

In 2021 lijkt de positieve groeitrend in de Europese zuivelsector te herstellen naar het niveau van voor de pandemie: de halfjaarcijfers van grote coöperaties en beurgenoteerde zuivelondernemingen spreken van omzetgroei en de totale handelswaarde van zuivelproducten steeg met 5,8 procent in 2021. 

Het is echter de vraag of de zuivelsector in staat zal blijken het margeherstel uit 2020 vast te houden. De melkprijzen zitten door een verdere daling van de melkproductie vanaf halverwege 2021 sterk in de lift, en liggen in januari 2022 op Europees niveau maar liefst 20,5 procent boven het niveau van een jaar eerder. Indien producenten deze prijsstijgingen niet kunnen doorberekenen aan hun afnemers, legt dit een druk op de brutomarge die in 2020 nog leidend was in de verbetering van de operationele resultaten. De hoge melkprijs niet de enige post waardoor de zuivelsector last heeft van kosteninflatie: hoge energieprijzen en transportkosten leggen verdere druk op de winstgevendheid en zullen voor stevige prijsonderhandelingen met afnemers blijven zorgen. 

A-Insights maakt jaarlijks een trendrapport op basis van financiële data van meer dan driehonderd bedrijven, waarmee het trends in de zuivelindustrie kan identificeren en kwantificeren. Het volledige trendrapport is kosteloos te downloaden.

Mathieu Geuskens is zuivelanalist bij A-Insights.