Sterker in zuivelingrediënten met eiwitten van bacteriën

‹ Terug naar overzicht

Sterker in zuivelingrediënten met eiwitten van bacteriën

Geplaatst op:

FrieslandCampina Ingredients heeft vorige maand een samenwerkingsovereenkomst getekend met het Amerikaanse Triplebar Bio Inc. Het doel is precisiefermentatie toe te passen, zodat genetisch gemodificeerde bacteriën eiwitten gaan produceren. Die eiwitten kunnen zuivelingrediënten in voeding aanvullen of vervangen. Dat is volgens FrieslandCampina een kans om de positie in de markt te versterken.
(Uit Zuivelzicht nr. 2, februari 2023)

 

Tekst: Jeen Akkerman

Melk is een van de rijkste grondstoffen als het gaat om de voeding van de mens. Er zitten allerlei functionele stoffen in met een positief effect op de weerstand of de gezondheid. De meeste van die stoffen zijn eiwitten, zoals bijvoorbeeld lactoferrine dat een ontstekingsremmend effect heeft. De stof komt van nature ook voor in moedermelk en wordt als weerstandverhogend middel toegevoegd aan babyvoeding en sportdrankjes. 

Bacteriën

Je kunt de ingrediënten uit melk ook op een andere manier produceren, namelijk met de hulp van bacteriën. Als je de juiste stam van deze micro-organismen weet te vinden, heb je een interessante nieuwe bron voor de productie. Dan heb je – simpel gezegd – een fermentatievat en zuiveringsapparatuur nodig en kun je zonder grasland en koeien elk gewenst ingrediënt maken. Deze methode, genaamd precisie-fermentatie, staat de laatste jaren sterk in de belangstelling. Grote voedingsondernemingen houden zich ermee bezig en investeren volop  in start-ups die zich specialiseren in het vinden van de juiste bacterie-culturen. Daarbij passen zij genetische modificatie toe, want alleen bacteriën met precies het juiste DNA maken dat ene eiwit met de gewenste eigenschappen.

Bedreiging

Op het eerste gezicht lijkt dit een bedreiging voor de positie van ‘traditionele’ zuivelingrediënten. Want met de juiste, gemodificeerde bacteriestam kan de productie van het eiwit relatief gemakkelijk plaatsvinden: in een gecontroleerde omgeving (geen uitstoot van vervuilende stoffen) en zonder dat grond (minder voedselschaarste, meer natuur) en dieren (minder welzijnsproblemen) nodig zijn. Zeker voor kritische consumenten lijken de bacterie-eiwitten dus interessant, althans als ze over hun mogelijke bezwaren tegen genetische modificatie van de bacterie (het eiwit zelf is niet gemodificeerd) heen kunnen stappen.

Is de sterk groeiende aandacht voor precisie-fermentatie zo een bedreiging voor de afzet van traditionele zuivelingrediënten? Zeker niet, is het korte antwoord van Herman Ermens. Hij is president van de ‘business group’ Ingredients van FrieslandCampina; het bedrijfsonderdeel dat de diverse functionele stoffen haalt uit de grote plas melk en wei die de onderneming verwerkt. “Onze afnemers in de voedingsindustrie vragen ons of we naast zuivelingrediënten ook eiwitten op basis van precisie-fermentatie kunnen leveren. Ze weten dat wij veel kennis en ervaring hebben en verwachten dat we een compleet assortiment leveren. Ze zien ons niet als zomaar een leverancier, maar als partner in ontwikkeling”. Dat mag zo zijn, maar elke kilogram eiwit die straks door een bacteriestam wordt geproduceerd, maakt koemelk voor deze toepassing overbodig. ”Zo zien wij dat zeker niet”, reageert Ermens. “Onze kern is en blijft de verwaarding van de melk van onze leden-veehouders. Ik ben ervan overtuigd dat we dat nog beter kunnen doen door ook in precisie-fermentatie een sterke positie op te bouwen. Alleen dan kunnen we onze klanten, veelal grote voedingsondernemingen, goed blijven bedienen. En dat is ook de basis voor de verwaarding van zuivelingrediënten.”

Specifiek eiwit

Ermens benadrukt dat het bij precisie-fermentatie om relatief geringe hoeveelheden van een specifiek eiwit gaat. “De groeiende wereldbevolking en de toenemende bewustwording over een gezonde weerstand tijdens de Covid-pandemie, zorgen ervoor dat de wereldwijde vraag naar eiwit en specifieke eigenschappen in voeding blijft groeien. Ik zie dan ook geen bedreiging voor de afzet van zuivelingrediënten”, stelt Ermens. Hij voorziet dat de markt voor functionele eiwitten in voeding in de toekomst bestaat uit drie categorieën: het grootste deel is en blijft afkomstig uit zuivel, daarnaast is er een segment op basis van plantaardige bronnen en ten slotte is er het aandeel van eiwit dat is geproduceerd met precisie-fermentatie. “FrieslandCampina wil en moet een vooraanstaande speler blijven in deze groeimarkt. Daarom hebben we al plantaardige ingrediënten en worden we nu ook actiever in precisiefermentatie. Dat doen we om het fundament onder de afzet van onze zuivelingrediënten te versterken en meer waarde voor onze leden te creëren.”

Caseïne

Ook Ermens weet dat er andere partijen zijn die claimen dat ze op grote schaal de eiwitten in zuivel (en vlees) kunnen vervangen door bacterie-eiwit. Een voorbeeld daarvan is de start-up Those Vegan Cowboys van oprichter Jaap Korteweg van De Vegetarische Slager. Zij hebben onlangs de eerste productie gemeld van een kaasproduct waarbij het eiwit caseïne is verkregen met precisie-fermentatie. Is een dergelijke ontwikkeling ook mogelijk bij de samenwerking van FrieslandCampina met Triplebar? Oftewel: je kunt maar beter meedoen dan anderen de markt te laten veroveren? “Nee”, aldus een resolute Ermens. “Wij richten ons op specifieke toevoegingen, niet op vervanging van eiwit in kaas. Bij kaas zijn de inspanningen van FrieslandCampina gericht op de markt voor een gewild natuurproduct, waarbij we ervoor zorgen dat onze keten in 2050 klimaatneutraal is.”

Triplebar: sneller en goedkoper de juiste bacteriestam

Door een gen in een bacterie in te planten, kan dat organisme nieuwe eigenschappen krijgen. Bijvoorbeeld: de bacterie produceert een eiwit dat past in een voedingsproduct of in een geneesmiddel. De grote uitdaging is uit te vinden welke stam met welke aanpassing precies het gewenste eiwit produceert.

Triplebar Bio Inc.heeft hiervoor een nieuwe methode ontwikkeld. Die is geheim, maar de essentie is dat het bedrijf in Emeryville (Californië) veel sneller en goedkoper de juiste bacteriestam kan selecteren. Zodat daarmee de productie van het eiwit kan worden gestart en bijvoorbeeld een sportdrankje kan worden verrijkt met een bio-actief eiwit.
De onderneming is in 2019 opgericht door wetenschapper Jeremy Agresti met steun van The Production Board, een maatschappij in San Francisco die investeert in baanbrekende technologie. Tot nu toe is nog geen winst gemaakt door de start-up, de samenwerking met FrieslandCampina is de eerste die publiek bekend is gemaakt.

Identiek

“Onze naam is afgeleid van het wiskundige symbool dat staat voor ‘identiek’. Wij willen namelijk exact dezelfde bioactieve stoffen ontwikkelen zoals ze in de natuur voorkomen. Alleen dan met een veel grotere snelheid”, legt CEO Maria Cho van Triplebar uit. In het laboratorium in Emeryville werken inmiddels ongeveer 50 medewerkers aan nieuwe bacteriestammen; niet alleen voor de voedingsindustrie, maar ook voor de farmacie. Dat gebeurt onder strikt gecontroleerde omstandigheden, onder andere omdat de gisten en bacteriën genetisch gemodificeerd worden. Volgens Cho een volkomen normale methode, die al decennialang wordt toegepast in biotechnologie en veredeling.

Geweldig

De samenwerking met FrieslandCampina is voor Triplebar een “geweldig partnerschap”, zegt Cho. “FrieslandCampina is wereldwijd een leidende onderneming als het gaat om hoogwaardige voeding. Wij kunnen hen helpen om die positie verder uit te bouwen. En voor ons is het natuurlijk fijn dat onze producten via FrieslandCampina meteen wereldwijd kunnen worden toegepast.” De samenwerking is exclusief, Triplebar gaat niet voor andere zuivelondernemingen dezelfde bio-actieve stoffen ontwikkelen.

Melkveehouders die zich zorgen maken over het vervangen van zuivelingrediënten door precisiefermentatie, stelt Cho gerust: “Wij gaan met FrieslandCampina niet proberen om caseïne met bacteriën te maken. We richten ons op specifieke eiwitten die aanvullend zijn op zuivel.”

President Herman Ermens van FrieslandCampina Ingredients: “Onze samenwerking met Triplebar is gericht op het versterken van onze positie in de markt van zuivelingrediënten.” (Foto: Ivo Hutten)